Hidrokortizon

Hidrokortizon: Karbonhidrat olmayan maddelerden glikoz yapımını etkiler; bu olayda, amino asitler kullanıldığından, hidrokortizon bu anlamda proteinlerin yıkımını sağlayan ve birleşimini engel­leyen bir maddedir. Bu etki, karaciğer­de tamamen ters yönde gerçekleşir: Bu-etki, karaciğerde tamamen ters yönde protein yapılmasını etkiler. Bu hormon, yağın vücudun bazı bölgelerinden açığa çıkıp, diğer belirli bölgelere birikmesini sağlar. Vücudun su ve tuz dengesinin ayarlanmasında da etkendir. Kan basın­cının ve kas kuvvetinin korunması, al­yuvarların yapımı için kortisol gerekli­dir. Gerçek mekanizması anlaşılmayan allerji ve iltihap reaksiyonlarının normal düzeyinin azalması gibi bazı olaylar da bu hormonla ilgilidir. Bilinen bir gerçek, artan gerilimin, hidrokortizon salgılan­masını da fazlalaştırdığıdır: Böbreküstü hastalığından ötürü, hidrokortizon yapı­mı azalmış hastalar, bundan ötürü, bir kaza ya da ameliyat geçirene kadar nor­mal yaşantı sürdürüp, bu gerilim durum­larında fazla hidrokortizona gereksinim duyarlar.
Aldosteron: Vücut hücre ve sıvılarında-ki sodyum ve potasyum dengesiyle ilgi­lidir.
Kortikosteroidlerin tıpta kullanılması: En çok böbreküstü bezleri salgılarının ol­maması sonucu ortaya çıkan Addison hastalığında (bkz.) kuHanılır. Eksikliği gidermek için, hastaya kortikosteroidler verilir.
Kortikosteroidlerin piyasaya sürülme-siyle, bu ilaçların romatoid artritte çok yararlı oldukları inancı doğmuştu. O za­mana kadar, bu hastalığın, steroid hor­monların yapımının arttığı gebelik devre­sinde düzeldiği bilinmekte ve buna da­yanarak, romatoid artrit şikâyetlerine karşı, kortikosteroidler verilmekteydi. Günümüzde, bu tedavinin beklenen so­nuçları vermediği, hatta ilacın tehlikesi­nin, bu durumda, yararından çok olduğu bilinmekte ve ancak başka tedaviye ce­vap vermeyen vakalara kortikosteroidler uygulanmaktadır. Bazı cerrahî şok vaka­ları, basit önlemlere cevap vermediği za­man, kortikosteroidler kullanılır.
Bu maddelerin en geniş kullanılma alanı, aşırı ya da zararlı allerjik ve ilti­habı durumlardır. Vakaların çoğunda, bu reaksiyonlar, sağlığın korunması için ge­rekli olduğundan tedavi, onların lehine uygulanır, fakat örneğin astım’da, aller­jik reaksiyon hastalığa neden olduğun­dan, kontrol edilmelidir. Aynı durum, anafilaktik şok ve anjionörotik ödemde de söz konusudur ve buralarda, kortikos­teroidler, can kurtarıcıdır. Bazı deri has­talıklarında da, kortikosteroidler, mer­hem halinde kullanılır; bu amaçla, çok az miktarlarda uygulanmalıdır, çünkü, ilacın deriden emilip, yan etkiler oluş­turması mümkündür. Kortikosteroidlerin kullanılması alışkanlık haline getirilme­melidir.
Kortikosteroidlerin tehlikeleri: Bu bile­şiklerin etkileri, molekül yapısındaki ufak farklara göre değiştiğinden, etkiyi artırıp istenmeyen yan reaksiyonları ön­leyici bileşik şekilleri yapılmıştır. Buna rağmen, yan etkileri ciddidir:
1. Normal çalışmanın aşırılaşması. Bun­dan ötürü, kan basıncı yükselmekte, kas zayıflığı, dokulardan potasyum kaybı ve ödem oluşturacak nitelikte sodyum ve su birikimi görülmektedir. Çocuklarda, büyüme gecikir, erişkinlerde ise, kaslar sonunda erir, kemikler yumuşar (osteo-poroz) ve bundan ötürü omurlar çöker. Kortikosteroidlerin, karbonhidrat meta­bolizmasına etkileri sonucu, insülin ge­reksinimi değişir ve bazı vakalarda, has­tada diyabet oluşur. Yüz şişer ve yu-varlaklaşır ve aşırı neşeden, depresyon, hatta paranoya’ya (bkz.) varan zihinsel değişiklik belirir. Bazı vakalarda, tehli­keli intihara yönelmeler görülür.
2. Ülserlerin iyileşmesi gecikir ve vü­cudun enfeksiyonlara karşı reaksiyonları değiştiğinden, ağır hastalıklar teşhis edi-lemeyebilir.
3. Kortikosteroidlerle tedavinin en teh­likeli sonucu, böbreküstü bezlerinin ça­lışmasının azalmasıdır, çünkü kan korti-kosteroid düzeyi yapay olarak yüksek tutulduğunda, bu hormonların doğal ya­pımı durur. Bu durum, kortikosteroid tedavisinin kesilmesinden aylar, hatta yıllar sonrasına kadar devam eder ve bu dönem sırasında, hasta tehlikededir. Kortikosteroidlerin uygulanması azar azar kesilmeli ve uzun süre bu tedavinin uygulandığı kişiler, yanlarında durumla­rını bildiren bir kart taşımalıdır: Bu, örneğin kaza geçirdiklerinde, uygulana­cak acil tedaviye yön verir.