BEYİN NEDİR?

Ortalama 1300 gram ağırlığındaki boz madde ve ak maddeden yapılan beyin, vücudumuzun en önemli organıdır. Bölümlerden oluşur ve her bölümün ayrı bir görevi vardır.Boz madde (gri madde de denir) beynin kabuk kısmını meydana getiren sinir hücreleridir ve kumanda merkezini oluşturur. Ak madde kabuğa girip çıkan iletim sinir tellerinden oluşur, beynin iç bölümlerini omuriliğe bağlar.Beyin iki yarım yuvara ayrılır.Sağ elini kullananlarda sol yarım yuvar, solaklarda ise sağ yarım yuvar büyüktür. Beyin kabuğuna korteks denir. Yalnız bu kabukta 3 milyar boz sinir hücresi vardır.

Beyin korteksi (kabuğu) yer yer “çökek” lerle doludur. Derin çökekler (içe doğru büklüm ve kıvrımlar) foblara ayrılır. Bunlar isteme bağlı hareketlerin merkezini, dokunma duyusunun merkezini, konuşma, okuma, yazma, gibi duyuların merkezini sınırlar. Sağ elini kullananlarda konuşma merkezi sol yarım yuvarda, solaklarda ise sağ yarım yuvardadır. Herhangi bir şey öğrenmek için  iki yarım yuvar işbirliği yapar. Onları bağlayan nasırlı cisim ikisi arasında bilgi aktarır ve bu bilgileri hafızaya toplar.

Her iki yarım yuvarın merkezinde “talamus” denilen merkezi bir çekirdek vardır. Talamus, dış duyuları süzer ve hareketleri düzenler. Talamusun altındaki merkezi çekirdek “hipotalamus”tur. Bu da iç salgı bezlerini denetler. Acıkma, susama, ısı ve cinsel duyguları ayarlar. Beynin altında bulunan tümsek çıkıntıdan ve soğan iliğinden çıkan sinirler, göz, kulak, kalp, akciğer ve sindirim borusunun hareketlerini denetler.Beynin arka tarafında beyincik vardır. Bu hareketlerin derecesini ve dengede durmayı kontrol eder.

Kafatasının içinde alt ve en arka bölümünde bulunan bölü­mü: İki elimiz büyüklüğünde olan beyin, bilinen en karmaşık makinedir. Beyni­miz bilinçli bir çaba gerektirmeden en hızlı bilgisayardan daha çabuk çalışabi­lecek yetenektedir.

Kalabalık bir yolda hızla işleyen araç­ların arasından karşıya geçerken beyni­miz sürekli çalışır; hızımızı ve yerimizi, pek çok sayıda yaya ve aracın hızını ve yerini devamlı kaydeder ve kazasızca karşıya geçebilmemiz için gerekli olan bütün emirleri ayrıntılarıyla vücuda ya­yar. Bir güdümlü mermiye yerleştirilen “beyin” genellikle, sadece hareket ha­lindeki tek bir hedefi izlemekle sorumlu olduğu halde; beynimiz değişen yüzlerce hedefi aynı anda denetleyebilir.Beyin karmaşık bir bilgisayarla kıyaslanamıyacak kadar üstündür. Eşsiz bir düşünce ve duygu yeteneği vardır. Vü­cudumuzun bir ya da tüm organları çı­karılsa, eğer beynimiz canlı tutulabiliyor-sa yaşadığımızı fark ederiz. Yüzeyinde devamlı olarak yanıp sönen çok küçük elektrik akımlarından yararlanarak bey­nin faaliyetini ölçmek mümkündür. Ka­fatası kemiklerine ve deriye rağmen elektroensifalograf (EEG) makinesine bağ­lanan teller yardımıyla bu faaliyet tespit edilebilir. Elektrik potansiyeli beynin faaliyetlerini çözümlememize yardımcı olur. Ancak bu, beynimizin elektrikle ça­lışmakta olduğu anlamına gelmez.

Beyin, gözle incelendiğinde çok kar­maşık görünmez. Üzerinde pek çok gi­rinti ve çıkıntılar vardır. Bu girinti ve çıkıntılardan yararlanılarak beyin loblara ayrılır. Beyin enine kesildiğinde dış kısmının “boz madde” ve iç kısmının da “ak madde” denilen iki temel taba­kadan oluştuğu görülür. Bu tabakalar nöronları içerir. Nöronların hepsi temel olarak aynı yapıdadır; yuvarlak bir bi­çimde olan “gövde“leri vardır. (Beynin boz maddesini bunlar oluşturur). Bu göv­deden aksonlar çıkar (Beynin ak madde­sinde bulunurlar). Haberler ya da uyar­tılar, sinir teli boyunca ilerleyen kim­yasal ve elektriksel değişmeler oluştura­rak akson boyunca ilerlerler ve uyartı­ları öteki nöronlara taşırlar. Her uyartı bir sonraki nörona iletildiğinde bu nö­ronda da uyartı üretir.

İletiler suya atılan bir taşın meydana getirdiği dalgalar gibi yayılırlar. Bu elek­trik dalgalan beynin yüzeyine yayılarak EEG makinesi tarafından algılanan de­ğişimleri oluşturur. Bu değişmeler, dü­şüncemizde ya da zihnî faaliyetlerimizde olan değişmelerdir. EEG makinesinde, derin düşüncelere daldığımızda hızlı, sık tekrarlanan değişimler uyku ya da din­lenme sırasında daha yavaş, dalga ben­zeri değişimler görülür.