AŞI

Aşılar, bağışıklama için kullanılan ve belirli bir hastalığın etkeni veya onun bazı ürünleriyle hazırlanan korunma vasıtalarıdır. Böylece, aşılarla istidatlı insanı hastalığa karşı bağışık ha­le getirilir. Bir toplumdaki bağışıkları öteki insanlardan ayırmak için deri de­neylerinden faydalanılabilir. Kızılda Schick, difteride Dick reaksiyonu gibi antitoksin arayan deneyler, veremdeki ve kabakulaktaki gibi allerji deneyleri bunlardandır. Bununla beraber allerji ve bağışıklık her zaman birlikte olmamak­tadır.Aşıyla korunma, ancak kuvvetli veya uzun süren bağışıklık sağlayan boğmaca, tifo, çiçek, kızamık, polyomiyelit gibi hastalıklarda başarılı olmaktadır. Aşılar etkin olmalı, kolay kullanılabilmeli, ko­lay saklanabilmeli, uzun süren bağışıklık vermeli, ucuz olmalı, zararlı olmamalı (zehirli olmamalı, içinde hastalık yapıcı mikrop bulunmamalı, allerji yapmamalı, fetüs’e dokunmamak…)dır. Ayrıca, aşı­lanma yaşı da önemlidir. Yeni doğan­larda ve birkaç aylık çocuklarda ana kolostrumu ve sütünden gelen IgA Po-liovirus’un üremesini önlemektedir. An­ne antikorları 6 ay kadar etkili olduğun­dan bu süre içinde canlı virüslü aşılar daha az etkili olabilmektedir. Kızamık ve boğmaca gibi hastalıklar ufak çocuk­larda ağır olduğundan annenin çocuk­taki antikorları tükenir tükenmez bun­lara karşı aşılanması gerekir. Ayrıca, dif­teri ve boğmaca aşıları yaşlı çocuklarda daha şiddetli tepkilere yol açmaktadır, bu nedenle de bu aşılar birinci yaşta uygulanmaktadır. Buna karşılık, fetüsün korunması amacıyla kızamıkçık aşısı 10 -13 yaşındaki kızlara yapılmaktadır.
Aşılandıktan bir süre sonra bağışıklık başlar ve az çok devam eder. Bir mem­lekette endemik olan hastalıklara karşı aşının verdiği bağışıklık, sonraki bulaş­malarla kuvvetlenebilir, fakat bulaşma­lar olmazsa aşının verdiği bağışıklık za­manla silinir. Bunu önlemek üzere, bir­çok aşılamalar bir süre sonra tekrarla­nır, buna kamçılama veya hatırlatma aşı­sı denir. İleri ülkelerde difteri, tetanos, boğmaca, poliyomiyelit aşıları ve BCG başarıyla kullanılmıştır, kızamık, kaba­kulak ve kızamıkçık aşıları da geniş öl­çüde uygulanmıştır. Gelişmekte olan ül­kelerde ise yukarıdakilere ilâve olarak tifo, çiçek ve bazı yerlerde sanhumma aşjları kullanılmaktadır.
Aşılar başlıca canlı mikroplu, ölü mik­roplu ve zararsızlandırılmış mikrop mad­deleriyle hazırlananlar olarak üçe ayrı­labilir.