Alerji

Her erişkin kişi, vücuda gi­ren yabancı bir maddeye karşı, o mad­deyi etkisiz kılmaya, öldürmeye ve vü­cuttan dışarı atmaya yönelik tepkiler gös­terir. Enfeksiyöz hastalıklara neden olan bakterilere karşı, kan dolaşımında anti­korlar oluşur ve bunlar, bakterilerin öl­dürülmesine, kandaki akyuvarların bu ölü bakterileri yoketmelerine yardımcı olur.

Bundan başka, vücut bu antikorun yapımına yol açan antijeni hatırlar ve aynı antijenin tekrar vücuda girmesi ha­linde, daha az bir miktarına karşı bile daha çabuk cevap verir. Bu reaksiyon, değişiklik gösterebilir, —allerji kelime­si, değişik tepki kapasitesi anlamma gel­mektedir— ve yabancı bir protein, du­yarlı bir kişide allerjik bir tepkiye yol açabilir. Etken proteinin cinsine bak­maksızın, kişinin vücudu aynı allerjik reaksiyonu gösterir ve bu reaksiyon, ay­nı proteine karşı normal bir vücudun gösterdiği reaksiyonla ilgisizdir. Bu ola­yın nedenini açıklayabilmek için ileri sü­rülen iddia, bir antikor-antijen reaksi­yonunun kanda değil de vücut hücreleri­nin yüzeyinde oluştuğudur. Bu allergen -antikor reaksiyonu, hücre duvarlarmı bozmakta ve histamin adı verilen bir maddenin açığa çıkmasına neden olmak­tadır. Histamin, diğer bazı maddelerle bir arada, asıl allerjik cevabın nedenini oluşturur.

Histaminin başlıca iki etkisi vardır:
a) İnce kan damarlarının geçirgenliğini artırıp kanın serum adı verilen sıvı kıs­mının doku arasına sızmasına neden olur.
b) Bazı belirli kas gruplarında özellikle bronşlardaki kaslarda spazmlara yol açar.
Birinci etkisi; şişkinlikler (ödem), ka­barcıklar, deri, göz ve burun duyarlılığı­na; ikinci etki ise, allerjik kişilerde ast-ma krizlerine neden olur.
Bir kişiyi allerjik yapan asıl neden tam olarak bilinmemektedir. Bazı vaka­larda soyaçekim önemlidir, diğerlerinde ise psikolojik bir faktör aranmalıdır.

Allerjiye benzer reaksiyonların saf psi­kolojik nedenlerle oluşabildiği iyi bilin­mektedir. Örneğin, güllere karşı aller-jisi olan bir kişinin, gerçek sandığı yap­ma çiçekler karşısında astma nöbeti ge­çirdiği sık görülmüştür. Ayrıca, hiçbir allergenin bulunmadığı hallerde, bir psi­kolojik şokun deride kabarıklıklara ne­den olduğu da görülmüştür. Aynı kabar­tılar, hipnoz altında da oluşturulabilir. Allerjik vakalarının tedavisi, kişiye gö­re değişmekle beraber, şu temellere da­yanır:

1. Allergenden uzak durmak, örneğin kuştüyü yastık, ev hayvanı, bitki tohu­mu, tozdan uzaklaşmak vb. gibi.
2. Desensitizasyon yöntemi: Uzun bir süre boyunca, gittikçe artan dozda aller-gen vermek; en çok saman nezlesinde bu yöntem etkilidir.
3. Bazı seçilmiş vakalarda, psikoterapi.
4. Histamin antagonisti ilaçlar kullanı­mı, hastalığı tam iyileştirmemekle bera­ber, belirtileri ortadan kaldırır. Bu tip ilaçlar çok çeşitli olup, en etkeni dene­nerek seçilmelidir. Allerjik kaynaklı astma bu durumların en güç iyileşenidir; bunun da nedeni, herhalde bu durumda psikolojik nedenin çok önemli bir etken olmasıdır.

Bkz  ALLERJİ İLAÇLARI