Diz

Diz eklemi, vücudun en kuvvetli ve en büyük eklemlerinden biri olmakla beraber, taşıdığı yükün fazlalığından ve etkisinde kaldığı gerilimlerin çokluğun­dan genellikle kapasitesinin sınırında ça­lışmakta ve özellikle atletler ve sporcu­larda ciddi rahatsızlıkların yerini oluş­turmaktadır.

Diz de, dirsek gibi, tek ek­senli bir eklemdir ve femur alt başı ile tibia’nın üst ucu arasındaki eklemdir. Dizi sabitleştiren, büyük kalça kas ve bağlarıdır. Dizkapağı kemiği (patella) ile fibula (alt bacağın ince kemiği) bu ağır­lık taşıyan ekleme katılmazlar. Femur ve tibia arasında, sağ ve solda, iki yarım ay şeklinde kıkırdak bulunur. Kapsül ba­ğı, eklemin bağdokusu kapsülünü oluş­turur. Yer yer bu bağdokusu kapsülü, ekleme sıkıca yapışmış olan kirişsi uzan­tılardan ayırmak olanaksızdır. Bu bağ­dokusu kapsül, patella üstünde bulun­maz. Femur’dan tibia’ya uzanan ve üst kısmı iç yarım ay kıkırdağına yapışmış olan, belirgin bir iç bağı vardır. Fakat, daha çok bir ipi andıran dış bağ, dış kıkırdağa yapışmaz, femur’dan fibula’nın üst ucuna uzanır.

Eklem içinde iki önemli bağ vardır: Ön ve arka çapraz bağlar. Bu bağlar, aşağıda tibia’dan, yukarda 2 femur kon-dilinin iç yüzlerine yapışırlar ve birbir­lerini çaprazlarlar. Ön çapraz bağ, tibia’ nın iç yanından, iç yarım ay kıkırdağı­nın ön kenarından yukarı, arkaya ve dışa doğru uzayarak, femur’a yapışır; arka çapraz bağ da tibia’nın dış kısmın­daki iç yarım ay kıkırdağının arka ke­narından yukarı, öne ve içe doğru uza­yarak, femur’un iç kondiline yapışır. Bu çapraz bağlar çok kuvvetli olup, ekle­min öne ve arkaya doğru yerinden çık­masını önlerler. Diz tam açıkken, bu bağlar en gergin durumlarındadır.

Patella bağı, dış ekleminin ön yüzün­den geçer ve kalçanın dört başlı kasının kirişidir. Patella ise, bu kirişin içindeki bir sesamoid (susamsı) kemiktir. Dört başlı kas kirişi, patella’ya tam diz ekle­mi altında yapışır ve eklemin ön yüzü­nü kuvvetlendirir. Bu kiriş, diz bükülme halindeyken gerilir. Yarızar kasın kiri­şi de, eklemi arkadan kuvvetlendirir ve bunun bir uzantısı eğik arka bağı ya­par. Dizardı kasının üzerinde kemer yapıp kalmlaşan kapsül kemersi bağını oluşturur.