KUŞPALAZI

(Difteri). Genellikle üst solunum yollarını tutan ağır bir enfek­siyondur.
Nedeni: Corynebacterium diphteriae’ dir. Bu bakteri, burun ve boğazda ço­ğalıp, çevre dokularını etkileyen ve kan­la vücudun diğer bölgelerine taşman çok güçlü ve tehlikeli bir toksin (zehir) üretir. Belirtileri: Boğazda, bakterilerce salgılanan toksin, üst solunum yollan mukoza zarını yıkar ve böylece bir gri zar (membran) soyulur ve bunun altın­daki dokular da şişer. Bu şişme ve ye­rinden ayrılan zar, enfeksiyon merkezi­nin gırtlak olduğu vakalarda (gırtlak dif­terisi), gırtlağı tıkayıp, özellikle ufak ço­cuklarda solunuma engel olur. Diğer va­kalarda, enfeksiyon merkezi bademcik­lerdir ve bu soyulan zar bademciklerin üzerinde görülebilir ve boğazı tıkamaz. Bu tip bademcik difterisi (tonsiller dif­teri) vakalarında, çocuk solgun ve hasta görünümlüdür, huzursuzdur ve boyun bölgesinden şikâyetçidir. Enfeksiyon, ba­demciklerden yutağa yayılırsa, bu tipe tonsillo-faringeal difteri adı verilir: Ağız boşluğu arkasındaki dokular şişer, koyu renkli kanlı bir zar oluşabilir, boyun lenf bezleri çok fazla büyür ve hastalık ağırlaşır. Diğer difteri tiplerine, burun­da (burun ağrır, akıntısı kanlanır) ye deride rastlanır. Deri difterisinin teşhisi çok zordur. Her tip difteride, toksin bü­tün vücuda yayılır ve bakteriler lokal olarak çoğaldıkları halde, bu toksin, kalp ve sinir sistemini zehirler. Nabız zayıflar, göğüste ağrı olabilir, kalp atımı hızlanır ve düzensizleşir. Kalpteki bu zehirlenme, kusma ile birlikte görülür ve difteride önemli bir tehlike işaretidir. Kalp, ya­vaş yavaş veya ani olarak yıkılır. Sinir sisteminde, hastalığın sonuna doğru, nev-rit görülebilir; bunun tamamen iyileşme­si mümkündür. Toksin, bazı kafa çiftle­rini (bkz.) yıkabilir. Bu durumda, damak felci (ses tonu değişir, yiyecek ve içe­cekler burundan çıkar), boğaz felci (yut­mak güçleşir, yiyecekler solunum yolla­rına kaçabilir) veya gözdeki kirpiksi kas zayıflığı akomodasyon olanaksızlaştığından, okumak çok güçleşir görülebilir. Gözün dıştaki kasları etki­lenirse, hasta, çift görür. Tedavi: Amaç, bakteri toksinini mümkün olan çabuklukla etkisiz kıl­maktır. Bunun için, hafif vakalarda ada

le içi, ağırlarında ise 50.000 ünite veya daha yüksek dozlarda damar içi difteri anti-toksin serumu zerk edilir. Bakteri­leri etkilemek amacıyla penisilin kulla­nılır ve kalp komplikasyonu göz önünde tutularak, hasta ilk 8-10 gün yatakta dinlendirilir. İyileşme döneminin tamam­lanması bazen birkaç hafta sürer.

Enfeksiyon kontrolü: Son yıllara kadar, difteri çok büyük bir tehlikeydi, fakat, yakın zamanlarda, etkili aşılanma ile bu hastalığa Avrupa kıtası ve A.B.D.’de pek rastlanmaz oldu (bkz. Bağışıklık). Difteri geçirmiş bir kişinin bu bakteri­den tamamen kurtulmuş olması sağlan­malıdır, çünkü bu kişi, tamamen sağlıklı olduğu dönemde de burun ve daha sey­rek olarak da boğazında Corynebacte-rium diphtheriae taşır. Bu tip kişiler, ta­şıyıcıdırlar ve taşıdıkları bakteriler etki­li tıbbî tedavi ile yok edilmezse bu or­ganizmaları yayarlar. Difterinin kuluçka dönemi 2-6 gündür; ayırma dönemi ise, kültürün negatif çıkmasından sonra ge­çecek 10 gündür.